خیلی از افراد، غذای تازه پخته‌شده را ساعت‌ها بیرون از یخچال نگه می‌دارند و استدلال‌شان هم این است که “تا الان که اتفاق بدی برایمان نیفتاده است.” اما موضوع این است که به قول قدیمی‌ها اتفاق یک بار می‌افتد و ممکن است در بدترین وجه ممکن هم بیفتد.
واقعیت این است که نگهداری غذا بیرون از یخچال به مدت طولانی می‌تواند خطرات جدی برای سلامت داشته باشد. این کار به خصوص در مورد غذاهایی که حاوی مواد فاسدشدنی هستند، خیلی خطرناک است. مثل گوشت، مرغ، ماهی، تخم‌مرغ، غذاهای حاوی تخم‌مرغ، لبنیات و حتی برنج پخته‌شده که خیلی‌ها آن را بی‌خطر می‌دانند. در ساعت‌هایی که غذا بیرون از یخچال می‌ماند، به باکتری‌های مضر این فرصت را می‌دهد که به سرعت در آن رشد کنند و تنها طی چند ساعت، احتمال مسمومیت غذا را بالا ببرند.
باکتری هایی که ۲ ساعته خطرآفرین میشوند
اگر دقیق بدانید که چه فعل و انفعالاتی در غذایی که بیرون از یخچال مانده، رخ می‌دهد، هیچ وقت غذاها را بیرون از یخچال رها نمی‌کنید یا به آن غذا لب نمی‌زنید.
غذاهایی که در دمای بین ۴ تا ۶۰ درجه سانتی‌گراد (دمای اتاق) نگهداری میشوند، در معرض رشد سریع باکتری‌های مضر مانند سالمونلا و … قرار می‌گیرند. این باکتری‌ها می‌توانند در عرض ۲ ساعت به سطح خطرناکی برسند و باعث مسمومیت غذایی شوند.
بعضی از باکتری‌ها سم‌هایی تولید می‌کنند که حتی با گرم کردن مجدد غذا هم از بین نمی‌روند. چون این سموم مقاوم به حرارت هستند و می‌توانند باعث تهوع، استفراغ و اسهال شدید شوند و حتی خطر مرگ را در پی دارند.
یک موضوع مهم این است که چربی‌های موجود در غذا در دمای خانه/آشپرخانه می‌توانند اکسید شوند و باعث ایجاد طعم و بوی نامطبوع شوند. همچنین مواد مغذی غذاها مانند ویتامین‌ها ممکن است از بین بروند. درضمن در غذای مرطوب و گرم، کپک‌ها می‌توانند به سرعت رشد کنند و سموم خطرناکی تولید کنند که برای سلامت مضر است.
غذاهای حاوی پروتئین مانند گوشت، مرغ، ماهی، تخم‌مرغ، لبنیات و غذاهای با رطوبت بالا مثل برنج پخته و خورش‌ها و حتی غذایی مثل ماکارونی بسیار مستعد فاسد شدن هستند و اگر بیرون از یخچال بمانند، خیلی خطرناک‌ترند.
کودکان، سالمندان و افراد با سیستم ایمنی ضعیف، بیشتر در معرض خطر مسمومیت غذایی قرار دارند و ممکن است عوارض شدیدتری را تجربه کنند.
راه‌های درستِ نگهداری غذا
درست است که غذای تازه‌پخته‌شده کاملا تازه است اما تازگی آن چیزی از فسادپذیر بونش کم نمی‌کند. بنابراین بهتر است راه‌های نگهداری درست آنها را بدانیم و رعایت کنیم. مثلا غذای تازه پخته‌شده را فقط تا ۲ ساعت می‌توانید بیرون از یخچال نگه دارید. بعد از آن حتما باید آن را در یخچال بگذارید. اگر غذا داغ است و نمی‌خواهید با حرارت بالا در یخچال بگذارید، می‌توانید آن را در چند ظرف کوچک بریزید تا سریع‌تر خنک شود.
غذا را در ظرف‌های دردار و تمیز نگهداری کنید تا از آلودگی آنها جلوگیری شود.غذا را قبل از مصرف به خوبی گرم کنید تا باکتری‌های احتمالی موجود در آن از بین بروند. حتی اگر غذا داخل یخچال نگهداری شود، بهتر است ۳ تا ۴ روزه مصرف شود. برای غذاهای حساس‌تر و فسادپذیرتر مثل گوشت و مرغ این زمان باید کوتاه‌تر باشد.
پس چرا ما مریض نمی‌شویم؟
خیلی‌ها می‌گویند ما همیشه غذای تازه پخته‌شده را ساعت‌ها بیرون از یخچال نگه می‌داریم اما تا الان عارضه و خطری ما را تهدید نکرده است. به این افراد باید توضیح داد که این موضوع لزوماً به این معنی نیست که این کار بی‌خطر است. موضوع این است که بعضی از افراد سیستم ایمنی قوی‌تری دارند و ممکن است در مواجهه با مقدار کمی باکتری یا سموم، علائم شدیدی نشان ندهند. این باعث می‌شود که آنها تصور کنند مشکلی در بیرون نگه داشتن غذا از یخچال وجود ندارد. علاوه بر این، ممکن است شما همان روز دچار بیماری نشوید، اما این عادت می‌تواند در بلندمدت خطرناک و آسیب‌زا باشد.
درضمن برای اینکه فرد دچار مسمومیت غذایی شود، باید مقدار مشخصی از باکتری یا سموم وارد بدنش شود. اگر تعداد باکتری‌ها یا میزان سموم در غذا کم باشد، ممکن است فرد بیمار نشود. اما این موضوع قابل پیش‌بینی نیست و هر بار که غذا بیرون از یخچال می‌ماند، خطر افزایش پیدا می‌کند.
نکته دیگر در این ارتباط این است که اگر غذا در حین پخت به خوبی حرارت دیده باشد و مواد اولیه آن تازه و سالم باشند، احتمال آلودگی اولیه با باکتری‌های مضر کمتر است. در این حالت حتی اگر غذا چند ساعت بیرون از یخچال بماند، ممکن است تعداد باکتری‌ها به حدی نرسد که باعث مسمومیت غذایی شود. اما این موضوع همیشه قابل پیش‌بینی نیست.
شرایط محیطی هم خیلی اهمیت دارد؛ اگر هوا خنک باشد، رشد باکتری‌ها کندتر می‌شود و غذا دیرتر فاسد می‌شود. اما در هوای گرم و مرطوب – مثلاً تابستان – باکتری‌ها به سرعت تکثیر میشوند و خطر مسمومیت غذایی افزایش پیدا می‌کند.
بنابراین حتی اگر ساعت‌ها غذایتان را بیرون از یخچال نگه می‌دارید و تا الان دچار مسمومیت و هر عارضه دیگری نشده‌اید، به معنای ایمن بودنِ این کار نیست. یادتان باشد اتفاق یک بار می‌افتد. به خصوص اگر کودک در خانه دارید.
