دونالد ترامپ اگر چه چهار سال از کاخ سفید دور بود، اما انتخابات ۲۰۲۴ را با پیروزی پشت سر گذاشت و بار دیگر به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا سوگند یاد خواهد کرد. ایران و آمریکا در دوران اول ترامپ یک بازه زمانی چهار ساله سخت را پشت سر گذاشتند. با توجه به این سابقه، سوالی که وجود دارد این است که آیا او می‌تواند بر اقتصاد ایران تاثیر بگذارد یا نه.
فروش نفت اصلی‌ترین منبع درآمد ایران است و عوامل مختلفی بر میزان صادرات نفت ایران تاثیر می‌گذارد. تاثیر حضور دوباره ترامپ در کاخ سفید بر اقتصاد ایران و راه‌های مقابله با آن را در گفتگو با سیدحمید حسینی، فعال حوزه نفت و تحلیلگر اقتصادی بررسی کردیم.
حسینی درباره تاثیر نتیجه انتخابات آمریکا به فرارو گفت: «انتخابات آمریکا همیشه در اوضاع اقتصادی دنیا و همچنین ایران اثرگذار بوده است. این تاثیر را از زمان دوایت آیزنهاور که کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در زمان او رقم خورد تا بوش، اوباما و ترامپ می‌توان ردگیری کنیم. این تاثیر در کشور‌های مختلف رخ می‌دهد پس نمی‌توانیم بگوییم انتخاب رئیس‌جمهور آمریکا تاثیری بر ما و اقتصاد ما نخواهد داشت. اما این که تاثیر ترامپ بر اقتصاد ایران مانند دوره اول ریاست‌جمهوری او باشد یا نه، به موضع‌گیری‌ها و سیاست‌ها بستگی خواهد داشت. تا زمانی که موضع طرف مشخص نشود، نمی‌توان قضاوت کرد.»
وی تاکید کرد: «بالاخره همین امروز می‌بینیم که تحریم‌های تشدیدشده در دوران ترامپ هنوز برقرار است و لغو نشده. تحریم‌ها در دوران بایدن نیز ادامه داشت. اما راه‌هایی پیدا شده و تجارت ایران با چین به مرحله‌ای رسیده که دیگر خیلی تحت تاثیر تصمیمات یک‌جانبه آمریکا قرار نخواهد گرفت، چون ما تحت تحریم سازمان ملل نیستیم. با توجه به این که فقط تحریم آمریکا هستیم و ایالات متحده هم درصدد این است که تعرفه‌های تجاری را افزایش دهد، لذا قطعاً روابط آمریکا و چین به سمتی نخواهد رفت که بتواند بر روابط ما و چین تاثیر بگذارد؛ لذا در وضعیت فعلی نمی‌توانیم حکم قطعی بدهیم که ترامپ تاثیر زیادی خواهد گذاشت. چرا که در دوره قبل هم تاثیر عمده ترامپ بر بحث صادرات نفت ایران بود.»
این کارشناس حوزه نفت ادامه داد: «نکته مهم دیگر این است که فعلاً خبری از تیم قبلی ترامپ نیست؛ مایک پنس (معاون دوره اول)، مایک پمپئو (وزیر خارجه و رئیس سیا)، جان بولتون (مشاور امنیت ملی) و نیکی هیلی (نماینده آمریکا در سازمان ملل) همراه او نیستند. تیمی که او به کار می‌گیرد قطعا موثر است. نقل قولی از آقای دکتر ظریف وجود دارد که بعد از خروج ترامپ از برجام پیغام دادیم که آماده مذاکره هستیم و ترامپ هم پذیرفت، اما همین چهار نفر نگذاشتند که مذاکرات شکل بگیرد. ترامپ این بار با شعار نه به جنگ آمده و اعلام کرده که قصد دارد به دو جنگ اوکراین و غزه پایان بدهد؛ لذا در حال حاضر فکر نمی‌کنم که سیاست تخاصمی نسبت به ایران در پیش بگیرد.»
حسینی با تحلیل وضعیت بازار نفت اذعان داشت: «تا قبل از این که ترامپ از برجام خارج شود ما دو و نیم میلیون بشکه نفت صادر می‌کردیم. از این ۲ میلیون فقط ۴۰۰ تا۵۰۰ هزار بشکه به چین می‌رفت. به ژاپن، کره جنوبی، هند، ترکیه و اروپا صادرات داشتیم. تحریم‌های ترامپ باعث شد که این کشور‌ها از ما نفت خریداری نکنند. ولی صادرات‌مان به چین ادامه پیدا کرد و صفر نشد. بعد از آن هم ادامه پیدا کرد. در حال حاضر، اما تقریباً ۹۰ درصد نفت صادراتی ما به چین می‌رود و پیش از این گفتم که شرایط به نحوی نیست که ترامپ بتواند بر این مساله تاثیر بگذارد. اما ممکن است تاثیر خود را با کاهش قیمت نفت نشان دهد. روند قیمت نفت کاهشی خواهد شد. چون ترامپ سختگیری‌های محیط زیستی ندارد و به شرکت‌های آمریکایی می‌گوید با حداکثر توان تولید کنید. حتما به کشور‌های عربی هم برای افزایش تولید فشار می‌آورد. مجموع این اقدامات قیمت نفت را کاهش می‌دهد که بر ایران تاثیر می‌گذارد. علاوه بر این، ممکن است با افزایش هزینه‌های حمل و نقل و انتقال پول نیز مواجه شویم.»
این تحلیلگر حوزه انرژی در پاسخ به این که آیا ترامپ نیز سیاست دولت بایدن برای عدم سختگیری در تحریم‌های نفتی را ادامه خواهد داد یا نه، گفت: «دولت دموکرات آمریکا منافعش در این بود که نگذارد قیمت نفت افزایش پیدا کند. به همین دلیل مثلاً فروش نفت روسیه را تحریم نکردند و صرفاً برای آن سقف قرار دادند. این مساله و همچنین فروش نفت ایران به این دلیل صورت گرفت که بازار جهانی کنترل شود. مشخص نیست که ترامپ این مدل سیاست را تغییر می‌دهد یا نه. هنوز چیزی اعلام نکرده است. چون درباره ایران هم موضع مثبت و هم منفی گرفته است. مثلاً گفت که ایران اگر نخواهد به جنگ‌افزار اتمی دست پیدا کند، مشکلی با ایران ندارم. جای دیگر مطرح شد که سیاست‌های تحریمی غلط بود و موثر نیست و نباید روسیه، چین و ایران را تحریم کنیم. این حرف‌ها را در دوران انتخابات زده است. حالا باید دید پس از رسیدن به قدرت مواضعش تغییر می‌کند یا نه. آیا لابی اسرائیل و کشور‌های عربی می‌توانند آنها علیه ما فعال کنند یا نه. ما کنشگری می‌کنیم و به مذاکره می‌پردازیم یا نه. ترامپ حتما یک بسته پیشنهادی به ایران ارائه خواهد داد. مهم این است که ما با این پیشنهاد چه برخوردی می‌خواهیم بکنیم. همه این عوامل در تاثیرگذاری ترامپ و دولت جدید او بر ایران و اقتصادش تاثیرگذار هستند.»
