با وجود آنکه قدمت تولید زعفران در ایران به سه هزار سال پیش باز می‌گردد، اما طی سال های اخیر موانع صادرات ناشی از شرایط تحریم و مشکلات بازگشت ارز به کشور زمینه را برای صادرات چمدانی و قاچاق این محصول فراهم کرده است.
بنابر آمار ایران با تولید بیش از ۹۰ درصد زعفران دنیا بزرگترین تولیدکننده این محصول استراتژیک محسوب می شود که متاسفانه موانع و مشکلات سد راه صادرات موجب شده تا دیگر کشورها با صادرات مجدد این محصول ارزآوری قابل توجهی را نصیب خود کنند.
آقای محمدعلی نیکبخت وزیر جهاد کشاورزی، توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی را اولویت دوم این وزارتخانه دانست و گفت: در وضعیت کنونی ساخت ۶ هزار واحد صنعتی صنایع تبدیلی و تکمیلی، پیشرفت ۲۰ تا ۹۰ درصدی دارند و در صورت تأمین منابع مالی و بهره‌برداری از این واحدها شاهد فرآوری ۳۰ میلیون تن محصول کشاورزی خواهیم بود.
نیکبخت می گوید: بخش عمده‌ای از ضایعات محصولات کشاورزی به‌دلیل کمبود صنایع تبدیلی و تکمیلی در کشور است که با بهره‌برداری از این پروژه‌ها بخش زیادی از ضایعات دیگر وجود نخواهد داشت و این امر سبب تولید ثروت، اشتغالزایی و سرمایه‌گذاری، برند‌سازی و افزایش محسوس صادرات محصولات کشاورزی و مواد غذایی خواهد شد.
بنابر آمارهای اعلامی سهم بزرگترین تولیدکننده زعفران از ارزآوری این محصول رقم بسیار ناچیزی است که علت اصلی این امر به خام فروشی و فروش فله محصول بازمی گردد که ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی می تواند نقش مهمی در بازاریابی و حضور در بازارهای جهانی داشته باشد.
توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی راهی برای جلوگیری از قاچاق زعفران
آقای غلامرضا میری نایب رئیس شورای ملی زعفران گفت: توسعه صنایع تبدیلی علاوه بر جلوگیری از خام فروشی و صادرات فله در رونق تجارت با بازارهای جهانی تاثیر بسزایی دارد.
او با بیان اینکه امکان افزایش صادرات زعفران از مسیر توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی وجود دارد، افزود: توسعه صنایع تبدیلی علاوه بر جلوگیری از خام فروشی در افزایش ارزآوری تاثیر بسزایی دارد.
میری ادامه داد: با توسعه صنایع تکمیلی و رفع موانع صادرات دیگر نگران افزایش تولید زعفران نیستیم.
او افزود: با توسعه صنایع تبدیلی و شناسایی جایگاه زعفران و خواص دارویی این محصول به دنیا، مجبور به خام فروشی زعفران نیستیم.
نایب رئیس شورای ملی زعفران از تجارت چمدانی زعفران خبر داد و گفت: آماری از تجارت چمدانی زعفران و قاچاق کشور در دست نیست، درحالیکه با توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی دیگر شاهد تجارت چمدانی یا قاچاق زعفران به آن سوی مرزها نخواهیم بود.
بسیاری از دست اندکاران حوزه زعفران پیش بینی کرده اند که با رفع موانع صادراتی رکورد صادرات محصول در سال ۹۹ شکسته شود.بنابر آمار سال ۹۹ رقمی بالغ بر ۳۲۵ تن زعفران صادر شد که با رفع موانع حداقل ۴۰ تا ۵۰ درصد رشد خواهیم داشت.
توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی حلقه مفقوده تولید زعفران
آقای علی حسینی عضو شورای ملی زعفران گفت: موضوع تجارت چمدانی زعفران بعداز برقراری تعهدات ارزی که صادرکنندگان موظف به بازگشت ارز حاصل از صادرات به سامانه نیما هستند، کمرنگ شده است چراکه دیگر امکان تجارت چمدانی وجود ندارد.
او با بیان اینکه قاچاق زعفران گریبانگیر این صنعت شده است،افزود: قاچاق زعفران نتیجه فشار محدودکردن شرایط صادرات قانونی زعفران است که با رفع چالش های پیش روی صادرکننده شاهد رونق صادرات خواهیم بود.
حسینی ادامه داد: هرگاه دولت در ارتباط با صادرات قانونی مشکلاتی را برای صادرکننده بوجود آورد، بی تردید قاچاق افزایش می یابد.
عضو شورای ملی زعفران با اشاره به تاثیر توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی بر صادرات زعفران گفت: صنایع تبدیلی زعفران حلقه مفقوده ای است که ارزش افزوده این محصول را به کشور باز می گرداند، این درحالی است که به رغم آنکه ده ها سال است که مرتب اعلام می کنیم به عنوان بزرگترین تولیدکننده زعفران باید تمهیداتی در این زمینه اتخاذ کند.
حسینی با بیان اینکه توسعه صنایع تبدیلی در مدیریت تولید و صادرات تاثیر بسزایی دارد، گفت: دهه ۶۰ حدود ۳۰ تن زعفران تولید کردیم که بعد از آن با افزایش کیفیت شاهد رشد تولید خواهیم بود، لذا با مدیریت تولید و صادرات شاهد ارتقای صنایع تبدیلی خواهیم بود تا دیگر کشاورزان دغدغه فروش نداشته باشند.
نقش کمرنگ بزرگترین تولیدکننده زعفران در بازارهای جهانی
آقای عطااله هاشمی عضو شورای هماهنگی تشکل های بخش کشاورزی گفت: کشور ما به عنوان بزرگترین تولیدکننده زعفران، بیش از ۹۰ درصد زعفران دنیا را تامین می کند، درحالیکه اقتصاد و بازار این محصول دست ما نیست.
به گفته او، صادرات فله زعفران به کشورهای حوزه خلیج فارس و اروپا موجب شده تا آنها پس از بسته بندی، محصول را به اسم خود ۴ تا ۵ برابر قیمت خریداری شده در بازار جهانی عرضه کنند و بازار در اختیار خود بگیرند.
هاشمی ادامه داد: با توجه به آنکه بزرگترین تولیدکننده زعفران در بازارهای جهانی باید حرفی برای گفتن داشته باشد، از این رو توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی می تواند امری مهم در تحقق این امر باشد.
عضو شورای هماهنگی تشکل های بخش کشاورزی با بیان اینکه بی توجهی به صنایع تبدیلی منجر به از دست دادن بازارهای جهانی می شود، افزود: برای ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی نیاز است که اتحادیه و تعاونی ها پای کار آیند و به منظور ایجاد صنایع تبدیلی، صندوق حمایت از زعفران ایجاد شود.
علی رغم آنکه بزرگترین تولیدکننده زعفران در دنیا محسوب می شویم، اما نقش چندانی در بازارهای هدف نداریم چراکه بخشی از زعفران تولیدی از طریق تجارت چمدانی، قاچاق و صادرات مجدد توسط کشورهای خریدار به نام خود از کشور خارج می شود که اگر هرچه سریع تر مسئولان تدابیری برای توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی این‌محص ل اتخاذ نکنند، در آینده ای نه چندان دور جایگاه خود را از دست خواهیم داد.
