موتورسواری بانوان یکی از چالش های حل نشده در کشور ما است. حدودا نیمی از جمعیت کشور را خانم ها تشکیل می دهند. و یکی از حقوقی که سالهاست از داشتن آن محروم مانده اند بحث موتورسواری و گرفتن گواهینامه است.
و جالب تر اینکه تاکنون هیچ مرجعی به صورت واضح و شفاف علت دقیق ممنوعیت موتوسواری بانوان را بیان نکرده است.
1- بررسی نظر قانون پیرامون گواهینامه موتورسواری بانوان:
بر اساس ماده ۲ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲، ” هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجارت تعیین شده است جرم محسوب می شود. “ . با توجه به اینکه تاکنون برای موتورسواری بانوان هیچ مجازاتی تعیین نشده است پس از نظر قانونی این عمل جرم نیست.
طبق ماده 26 آیین نامه قانون راهنمایی و رانندگی ” هرکس بخواهد با هر نوع وسیله نقلیه موتوری زمینی رانندگی نماید. باید گواهینامه متناسب‌رانندگی با آن وسیله نقلیه را دارا باشد. با متخلفان برابر قوانین و مقررات رفتار می‌شود. “
در این ماده هیچ اشاره ای به جنسیت نکرده است بنابراین برای دریافت گواهینامه موتورسیکلت منعی برای خانم ها وجود ندارد. اما چرا به خانم ها گواهینامه اعطا نمیگردد؟
منشا عدم صدور گواهینامه موتورسیکلت بانوان به تبصره ابهام برانگیز ماده 20 قانون راهنمایی رانندگی برمی گردد :
“ماده20ـ قوانین و مقررات عمومی مربوط به حمل و نقل و عبور و مرور در مورد موتورسیکلت‌ها نیز جاری است. حرکت در پیاده رو یا در جهت مخالف مسیر مجاز، ایجاد عمدی صدای ناهنجار، حمل بار غیرمتعارف، حرکت نمایشی مارپیچ، تک‌چرخ، حمل یدک، استفاده نکردن از کلاه ایمنی و تردد در خطوط ویژه اتوبوسرانی با موتورسیکلت تخلف محسوب می شود. و مأموران موضوع ماده(2) این قانون موظفند، ضمن صدور قبض جریمه برای توقیف موتورسیکلت حداکثر به مدت یک هفته و در صورت تکرار یک ماه اقدام کنند.
تبصره ـ صدور گواهینامه رانندگی موتورسیکلت برای مردان، برعهده نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران است. “
معمولا تبصره برای روشن شدن و توضیح بیشتر یک ماده قانونی آورده می شود. اما اگر به متن ماده و تبصره آن نگاه کنیم متوجه می شویم که ماده 20 در مورد انواع تخلفات موتورسیکلت سواران توضیح می دهد و تبصره ماده 20 در مورد یک موضوع دیگر.
اما همین تبصره منشا عدم صدور گواهینامه برای خانم ها شده است.
نظر راهنمایی رانندگی در مورد صدور گواهینامه بانوان
راهنمایی و رانندگی اعلام می کند که صرفا مطابق نص قانون عمل می کند و در نص قانون صدور گواهینامه موتورسیکلت برای مردان را برعهده این ارگان می داند.
اما آنچه مشخص است هیچ تصریحی برای عدم صدور گواهینامه موتورسیکلت بانوان نه در این ماده و نه در هیچ ماده و تبصره قانونی دیگر نیامده است.
راهنمایی و رانندگی که مرجع صدور گواهینامه است. از اعطای آن به خانم ها شانه خالی می کند و از طرفی رانندگی بدون گواهینامه تخلف است. و همچنین امکان استفاده از بیمه شخص ثالث برای افراد فاقد گواهینامه وجود ندارد!
جالب اینجاست که موتورسواری بانوان در پیست کاملا آزاد است و حتی ایران تیم ملی موتورکراس بانوان هم دارد و در مسابقات بین المللی نیز مشارکت می کند.
با گسترش موتورسیکلت های کلاس اسکوتر در سال های اخیر شاهد افزایش چشمگیر بانوان موتورسیکلت سوار در شهر هستیم. سوال اینجاست در صورت بروز حادثه و نیاز به استفاده از بیمه شخص ثالث نداشتن گواهینامه موتورسیکلت چه تبعاتی دارد.
طبق قانون جدید در صورتی که راننده‌ای در تصادف مقصر شناخته شود و گواهینامه نداشته باشد، خسارت مالی و جانی فرد زیان‌دیده از سمت بیمه پرداخت خواهد شد. البته از آنجا که فرد بدون گواهینامه بوده، تمامی خسارت از فرد مقصر دریافت خواهد شد. به عبارتی هیچ خسارتی از سمت حق بیمه او پرداخت نخواهد شد. همچنین امکان پرداخت قسطی برای فرد خاطی وجود دارد. البته این جدا از مشکلات حقوقی و قضایی است که فرد متخلف با آن‌ها مواجه می‌شود. جریمه این افراد تا 5 سال حبس و انتقال خودرو یا موتور به پارکینگ است. نکته‌ی دیگری نیز در زمان رانندگی بدون گواهینامه وجود دارد آن هم این است که در صورت وقوع خسارات جانی، راننده مقصر به قتل عمد متهم می‌شود مگر آنکه خلاف این موضوع ثابت شود.
در مجموع:
اگر بخواهیم به طور خلاصه بیان کنیم موتورسواری بانوان جرم نیست و در قانون هیچ مجازاتی برای آن بیان نشده . اما راهنمایی و رانندگی به استناد یک تبصره پر ابهام از دادن گواهینامه به بانوان امتناع میکند و از طرفی رانندگی بدون گواهینامه تخلف است و بیمه هم پاسخگوی راننده بدون گواهینامه نیست.
10 قانون جدید صدور و تعویض گواهینامه رانندگی
10 قوانین جدید گواهینامه رانندگی در سال 1403 ابلاغ و اجرا شد و جزئیات قوانین جدید را در متن زیر مطالعه بفرمایید.
1. عدم نیاز به کارت پایان خدمت برای آقایان: بر اساس قانون جدید، آقایان برای دریافت گواهینامه رانندگی دیگر نیازی به ارائه کارت پایان خدمت یا معافیت سربازی ندارند.
2. افزایش سن دریافت گواهینامه پایه یک: سن مجاز برای دریافت گواهینامه پایه یک از 23 سال به 25 سال افزایش یافته است.
3. محدودیت رانندگی در شب برای رانندگان جدید: رانندگانی که به تازگی گواهینامه دریافت کرده‌اند، به مدت 3 ماه اول، مجاز به رانندگی در شب (از ساعت 12 شب تا 5 صبح) نیستند.
4. الزام همراهی راننده مجرب: رانندگان جدید در 3 ماه اول پس از دریافت گواهینامه، باید در حین رانندگی در معابر برون‌شهری، با یک راننده مجرب که حداقل 2 سال سابقه رانندگی دارد، همراه باشند.
5. رتبه‌بندی گواهینامه‌ها: بر اساس طرح جدید، گواهینامه‌ها به 3 رتبه 1، 2 و 3 تقسیم می‌شوند. رانندگانی که تخلفات رانندگی کمتری داشته باشند و به طور کلی رانندگی قانون‌مداری داشته باشند، رتبه بالاتری دریافت می‌کنند و از مزایایی مانند تخفیف در جرایم رانندگی و حق تقدم در تردد برخوردار می‌شوند.
6. افزایش جریمه‌های رانندگی: جرایم رانندگی در سال 1403 به طور قابل توجهی افزایش خواهند یافت.
7. برون‌سپاری خدمات پلیس راهور: برخی از خدمات پلیس راهور، مانند ثبت تخلفات رانندگی، به بخش خصوصی واگذار خواهد شد.
8. استفاده از دوربین‌های هوشمند برای ثبت تخلفات: در سال 1403، شاهد استفاده گسترده‌تر از دوربین‌های هوشمند برای ثبت تخلفات رانندگی خواهیم بود.
9. تشدید برخورد با تخلفات رانندگی: پلیس راهور در سال 1403 با تخلفات رانندگی، به ویژه تخلفات حادثه‌خیز، برخورد قاطعانه‌تری خواهد داشت.
10. ارائه آموزش‌های رانندگی به صورت آنلاین: بخشی از آموزش‌های رانندگی به صورت آنلاین ارائه خواهد شد.
قانون جدید سن گواهینامه رانندگی
در تاریخ 1402/10/09، هیئت وزیران مصوبه جدیدی را در خصوص شرایط صدور گواهینامه رانندگی به تصویب رساند که شامل تغییراتی در سن دریافت گواهینامه برای انواع مختلف آن می‌شود. مهم‌ترین تغییرات این مصوبه به شرح زیر است:
گواهینامه پایه سه: حداقل سن برای دریافت گواهینامه رانندگی پایه سه 18 سال تمام باقی می‌ماند. حداقل قد برای دریافت این گواهینامه 140 سانتی‌متر است.
گواهینامه پایه دو: حداقل سن برای دریافت گواهینامه پایه دو 23 سال تمام است. متقاضیان باید حداقل 7 ماه از تاریخ دریافت گواهینامه پایه سه خود را گذرانده باشند. گذشتن حداقل 2 سال از تاریخ دریافت گواهینامه پایه دو برای ارتقا به پایه یک الزامی است.
گواهینامه پایه یک: حداقل سن برای دریافت گواهینامه پایه یک 25 سال تمام است. متقاضیان باید حداقل 2 سال از تاریخ دریافت گواهینامه پایه دو خود را گذرانده باشند. داشتن گواهینامه پایه دو با حداقل 7 ماه اعتبار الزامی است.
گواهینامه رانندگی موتورسیکلت: افراد 16 ساله می‌توانند گواهینامه موتورسیکلت‌های خاص (تا 125 سی‌سی) را دریافت کنند. افراد 18 ساله می‌توانند گواهینامه موتورسیکلت‌های سنگین‌تر را دریافت کنند. شرایط و مدارک لازم برای دریافت گواهینامه رانندگی در هر پایه، تغییری نکرده است. هزینه دریافت گواهینامه رانندگی در سال 1402 افزایش یافته است. زیرساخت‌های لازم برای صدور گواهینامه موتورسیکلت برای افراد 16 ساله هنوز فراهم نشده است و اجرای این بخش از مصوبه به زمان نیاز دارد. برای اطلاعات بیشتر در خصوص قانون جدید سن گواهینامه رانندگی، می‌توانید به سایت راهور مراجعه نمایید.
قانون جدید گواهینامه رانندگی برای خالکوبی
در حال حاضر هیچ قانون جدیدی به طور خاص برای خالکوبی و گواهینامه رانندگی در ایران وجود ندارد. اما، از سال 1398، دستورالعملی توسط پلیس راهور ناجا ابلاغ شده که بر اساس آن، متقاضیان گواهینامه رانندگی که دارای خالکوبی‌های مشهود و نامتعارف در نواحی قابل رؤیت بدن خود هستند، به کمیسیون پزشکی ارجاع داده می‌شوند. در این کمیسیون، روانشناسان و متخصصان سلامت روان، فرد را از نظر وجود احتمالی اختلالات روانی که ممکن است بر رانندگی او تأثیر بگذارند، مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌دهند. در نهایت، نظر کمیسیون پزشکی در خصوص صلاحیت فرد برای دریافت گواهینامه رانندگی، تعیین‌کننده خواهد بود.
آیا اتباع خارجی در ایران می‌توانند گواهینامه رانندگی داشته باشند؟
سردار سید تیمور حسینی، رئیس پلیس راهور فراجا درباره امکان دریافت گواهینامه رانندگی توسط اتباع خارجی گفت: طبق قانون همه اتباع خارجی مجاز که از سوی جمهوری اسلامی به رسمیت شناخته می‌شوند می‌توانند برای دریافت گواهینامه اقدام کنند. قانونگذار نسبت به اتباع خارجی و شرایط زندگی و حقوق شهروندی آنان نگاهی جامع دارد و قوانین خوبی برای زندگی عادی این افراد در کشور درنظر گرفته است. در حوزه راهنمایی و رانندگی نیز قانون، امتیازات و حقوق اتباع خارجی را پیش بینی کرده و از لحاظ قانونی هیچ مانعی در این زمینه وجود ندارد. طبق قانون، پس از مراجعه اتباع برای دریافت گواهینامه، ابتدا به پلیس مهاجرت ارجاع می‌شوند و پس از دریافت تایید می‌توانند برای گواهینامه اقدام کنند.
سردار حسینی درباره شیوه دریافت گواهینامه نیز گفت: روند آزمون کتبی و عملی(شهر) همانند دیگر شهروندان برگزار می‌شود و تفاوتی در این زمینه وجود ندارد. جمهوری اسلامی ایران با تعدادی از کشورها مراودات راهنمایی و رانندگی دارد و به عنوان مثال بلغارستان گواهینامه ایران را به رسمیت می‌شناسد و در مقابل ما نیز گواهینامه بلغارستان را به رسمیت می‌شناسیم. گواهینامه اتباع سالهاست در حال انجام است اما به دلیل مسائل جغرافیایی و مهاجرت‌های غیرقانونی همچنین حضور غیرمجاز اتباع برخی کشورها، چنین حقوقی در سطح رسانه‌ای به حاشیه رفته تا گویی جمهوری اسلامی برای اتباع حقوقی قائل نیست. جمهوری اسلامی ایران برای همه اتباع مجاز و قانونی بهتر از بسیاری از کشورهای مدعی، حق و امتیاز شهروندی قائل است و این مسئله طی چند دهه اخیر به طور مستمر جریان داشته است.
دریافت گواهینامه رانندگی خودرو قسطی شد
دریافت گواهینامه خودرو شاید در ابتدا به نظر کم هزینه باشد اما آنطور که فکر می‌کنید نیست. هزینه دریافت یک گواهی نامه خودرو بین ۳.۹ الی ۴.۲ میلیون تومان است. با توجه به این مورد می‌توان گفت یک فرد با حقوق پایه ۷.۱ میلیونی در سال ۱۴۰۳ باید بیش از نصف حقوق خود را صرف دریافت گواهی نامه کند. با توجه به این مورد حتی دریافت گواهی نامه هم برای بسیاری از افراد سخت شده و شاهد قسطی شدن آن هستیم. برخی از مراکز آموزش رانندگی اقدام به ثبت نام برای دریافت گواهی نامه به صورت قسطی با دریافت مبلغ ۲۵۰ هزار تومان می‌کنند.
مدارک لازم برای گواهینامه
اصل و یک نسخه کپی از کارت ملی متقاضی، اصل و یک نسخه کپی از شناسنامه (صفحه اصلی و صفحه توضیحات)، گواهی اشتغال به تحصیل دارای مهر تائیدیه منطقه آموزش و پرورش (برای آقایان بالای ۱۸ سال در شرایط تحصیل)، کارت پایان خدمات یا معافی.
توضیح: لازم به ذکر است که مدارک گواهینامه پایه دوم و اول، به ترتیب شامل گواهینامه پایه سوم و دوم نیز خواهد بود. بدیهی است که با آماده کردن مدارک ثبت نام گواهینامه ماشین، مراحل آن سریع‌تر و راحت‌تر پیش خواهد رفت و در این مورد به مشکلی برخورد نمی‌کنید؛ در غیر این‌صورت برای پیگیری گواهینامه با چالش مدارک روبه‌رو خواهید شد.
هزینه دریافت گواهینامه رانندگی در ۱۴۰۳
هزینه‌ها در سال ۱۴۰۳ در مقایسه با سال قبل، کمی تفاوت کرده است و انتظار می‌رود که در سال‌های آینده نیز با اختلاف هزینه‌ها روبه‌رو باشیم. در حال حاضر هزینه ثبت نام گواهینامه رانندگی بابت هزینه کلاس تئوری و عملی، هزینه تمبر، هزینه معاینات پزشکی و… است.
منبع: فرهیختگان
