چطور آنفلوآنزا، سرماخوردگی و کرونا را از هم تشخیص بدهیم؟

با آن که هر سال با شروع فصل سرما، انواع بیماری‌های ویروسی تنفسی مثل رینوویروس‌ها (عامل اصلی بیماری سرماخوردگی‌) و آنفلوآنزا، سایر ویروس‌های مشابه در کشور شیوع پیدا می‌کنند و همچنین با وجود آن که حدود ۵ سال از پیدا شدن ویروسی مثل کرونا می‌گذرد، اما هنوز خیلی از افراد در تشخیص علائم این بیماری‌ها مشکل دارند و همین مساله، دوره بیماری را برای آنها دشوار و کلافه‌کننده می‌کند. چون راه درست مقابله با ویروس را نمی‌دانند.

البته عده‌ای از پزشکان هم در مواردی در تشخیص این ویروس‌ها از هم دچار اشتباه می‌شوند و براثر همین تشخیص اشتباه و تجویز دستورات و داروهای نادرست، باعث طولانی شدن دوره بیماری مبتلایان می‌شوند.

چرا تشخیص دادن این ۳ ویروس سخت است؟

کارشناسان، مشترک بودن برخی علائم بیماری‌های ویروسی را علت به اشتباه افتادن افراد و حتی برخی پزشکان می‌دانند و می‌گویند تغییرات و جهش بعضی از ویروس‌ها هم در تشخیص اشتباه بی‌تاثیر نیست. چراکه ویروس‌ها به خصوص آنفلوآنزا و کرونا هر چند وقت یک بار جهش‌های جدیدی دارند و همین می‌تواند علائم متفاوتی ایجاد کند که الگوهای آشنای قبلی را تغییر می‌دهد.

هرچند دکتر آمیتیس رمضانی، متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری و دبیر انجمن متخصصین بیماری‌های عفونی ایران تاکید می‌کند که تشخیص علائم ویروس‌های مختلف تنفسی از یکدیگر خیلی کار دشواری نیست. فقط باید بدانیم در هر فصل، کدام گروه از ویروس‌ها شایع‌ترند؛ درواقع هرچقدر به سمت سرد شدن هوا برویم، شیوع ویروس‌های تنفسی بیشتر می‌شود. غیر از کرونا که شیوع و پیک‌اش فصلی نیست، بقیه ویروس‌های تنفسی با شیوع فصل سرما پررنگ‌تر می‌شوند.

این متخصص بیماری‌های عفونی در پاسخ به این سؤال که چگونه ویروس‌ها را از یکدیگر تشخیص دهیم، می‌گوید: اگر بخواهیم ویروس‌ها را راحت‌تر و درست‌تر تشخیص دهیم، اول باید آنها را دسته‌بندی کنیم و این دسته‌بندی را بشناسیم؛ یک گروه از ویروس‌ها شامل ویروس‌های سرماخوردگی عادی (رینوویروس‌ها) است، گروه بعدی ویروس‌ها شامل سویه های مختلف کووید۱۹ است، گروه سوم هم ویروس آنفلوآنزا است. آنفلوآنزا دو نوع دارد؛ A و B. آنفلوآنزای B خفیف‌تر است و شدت علائمش به نوع A که هر سال از مهرماه در کشور شایع می‌شود، نمی‌رسد.

علائم هر کدام را بشناسید

اما ویروس‌های رایج و شایع در کشور چه نشانه هایی دارند و چگونه آنها را از یکدیگر تشخیص دهیم؟ دکتر رمضانی، علائم هر کدام از بیماری‌های ویروسی تنفسی را شرح می‌دهد. او درباره علائم سرماخوردگی می‌گوید: همه ویروس‌های تنفسی که نام سرماخوردگی روی آنها گذاشته‌ایم، علائم‌شان روی مخاط بینی است؛ یعنی فرد مبتلا به ویروس سرماخوردگی دچار آبریزش بینی، گرفتگی بینی، آبریزش چشم، گلودرد خفیف، تب خفیف (و در مواردی بدون تب)، سردرد خفیف و سوزش گلو می‌شود.

به گفته این متخصص بیماری‌های عفونی، علائم سرماخوردگی طوری نیست که زندگی روزمره فرد را مختل کند. البته با آنکه سرماخوردگی، فرد را از پا نمی‌اندازد، اما لازم است که فرد بیمار در خانه بماند تا دیگران را مبتلا نکند.

این متخصص بیماری‌های عفونی در ادامه به علائم کرونا اشاره می‌کند و می‌گوید: ادامه می‌دهد: ویروس کرونا تقریبا همان علائم سرماخوردگی را دارد ولی شدتش تا حدودی بیشتر است و درضمن فرد بویایی و چشایی خود را از دست می‌دهد. همچنین فرد گلودرد بیشتری دارد، سردرد شدیدتری دارد و کلا علائم طولانی‌تر با او می‌ماند.

دبیر انجمن متخصصین بیماری‌های عفونی ایران در توضیح علائم اصلی آنفلوآنزا هم توضیح می‌دهد: علائم آنفلوآنزا کمی پرسروصداتر از دو ویروس دیگر است و نشانه‌ها سریع‌تر هم بروز می‌کنند. در مقایسه با دو ویروس دیگر، تب در آنفلوآنزا بالا و معمولا در حد ۳۹ درجه و اغلب ناگهانی است، فرد حال عمومی خوبی ندارد و بدحال است و نمی‌تواند کارهای روزمره‌اش را انجام دهد. خستگی شدید، بدن‌درد شدید، سرفه‌های خشک، گلودرد، سردرد و گاهی لرز همراه با تب از علائم اصلی این ویروس هستند.

توضیح خیلی ساده درباره‌ ۳ ویروس

دکتر رمضانی در توضیح ساده‌ی این سه ویروس می‌گوید: درمجموع علائم سرماخوردگی خفیف است، علائم کرونا کمی بیشتر و طولانی‌تر است و علائم آنفلوآنزا از همه اینها پرسروصداتر است.

لازم است به پزشک مراجعه کنیم؟

اکثر پزشکان همیشه درباره عفونت های ویروسی تنفسی توصیه می‌کنند که نیازی به مراجعه به پزشک نیست و در خانه بمانید و استراحت کنید، مایعات فراوان بنوشید و غذاهای سبک و داغ مثل سوپ مصرف کنید تا تا دوره بیماری بگذرد. دکتر رمضانی در این رابطه می‌گوید: اگر علائم خفیف است – مثلا در حد آبریزش بینی، کمی بیحالی، تب خفیف و سردرد – نیاز به مراجعه به پزشک نیست. فقط فرد باید در خانه بماند و استراحت کند و بعضی داروها مثل استامینوفن و دیفن‌هیدرامین مصرف کند تا بیماری‌اش بهتر شود. اما اگر علائم شدیدتر و پرسروصدا باشد مثل آنچه در بالا گفته شد، فرد باید به پزشک مراجعه کند. به خصوص گروه‌های پرخطر مثل افراد مسن (بالای ۶۵ سال)، افرادِ دارای بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت، افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی، بیماری‌های کبدی، سرطان، پیوندی‌ها و سرطانی‌ها که داروهای شیمی‌درمانی مصرف می‌کنند. الان هم برای آنفلوآنزا و هم برای کووید درمان‌های جداگانه وجود دارد.

دبیر انجمن متخصصین بیماری‌های عفونی ایران درباره کودکان هم می‌گوید: اگر کودک زیر ۵ سال است و ۴۸ ساعت مداوم تب دارد یا دچار گلودرد شدید است، باید او را نزد پزشک برد. تب بالای کودک ممکن است به تشنج منجر شود.

ویروس جدید چینی خطرناک است؟

در حال حاضر آنفلوآنزا در کشورمان بالاترین شیوع را دارد و طبق آمارهای خود وزارت بهداشت، حدود ۳۰ درصد از عفونت‌های تنفسیِ در گردش در کشور متعلق به این ویروس است. دیگر ویروس‌های تنفسیِ در گردش بعد از آنفلوآنزا شامل RSV یا ویروس سین‌سیشیال تنفسی (حدود ۹ درصد)، رینو ویروس یا عامل سرماخوردگی (حدود ۷ درصد) و کرونا (حدود ۲ درصد) هستند.

ویروس ظاهرا جدیدی نیز با نام اختصاری HMPV این روزها مردم را نگران کرده که منشأ آن کشور چین معرفی شده و همین موضوع به نگرانی‌ها دامن زده است. درحالی‌که وزارت بهداشت می‌گوید این ویروس نه تنها جدید نیست، بلکه تنها ۲ درصد در گردش است، منشأ آن ربطی به چین ندارد، شبیه کرونا نیست و علائم آن بیشتر شبیه سرماخوردگی و آنفلوآنزا است. درضمن کیت‌های تشخیص آن از سال ۱۳۹۵ در کشور موجود است و درمجموع جای نگرانی ندارد.