نوراحسینی: علیرضا زاکانی در میانه سال ۱۴۰۰ به عنوان شهردار تهران انتخاب شد، انتخابی که از همان ابتدا با حواشی زیادی همراه بود. او که سابقه نمایندگی مجلس و فعالیت در حوزه‌های سیاسی را داشت، بدون داشتن تجربه اجرایی مستقیم در حوزه مدیریت شهری، کلید ساختمان بهشت را در دست گرفت. او درباره چگونگی ورودش به بهشت گفته است : «بعداز برگزاری انتخابات و تا قبل از تشکیل دولت جدید، چند نوبت، در جلساتی که آیت‌الله رئیسی دعوت می‌کرد، یا ایشان نیز در آن جلسه بودند، حضور داشتم. سعی می‌کردم در برخوردها به حداقل اکتفا کنم و این حس به وجود نیاد که فلانی آمده سهم خودش را بگیرد! با این حال زمزمه‌هایی به وجود آمده بود که بنده در کابینه باشم و حرف از وزارت بهداشت، وزارت رفاه یا ریاست دفتر رئیس‌جمهور بود.در همان اثنا، جمعی از دوستان شورای شهر که در انتخابات رای آورده بودند، جلسه‌ای با بنده گذاشتند و گفتند که جمع‌بندی ما این است شما به شهرداری بیایی. از طرف دیگر، آقای قالیباف جلسه‌ای در دفترشان در مجلس گذاشت و گفت که با رئیس‌جمهور منتخب صحبت کردیم و خوب است شما به دولت بروید. درباره پیشنهاد شهرداری با ایشان مشورت کردم؛ چندان تمایل نداشت و گفت: اوضاع شهرداری، آن‌قدر خراب است که سال بعد پشیمان می‌شوی و می‌آیی همین‌جا و می‌گویی که نشد و نتوانستم! ساعت ۱۰:۳۰ صبح همان روز با آیت‌الله رئیسی هم دیداری داشتم که از قبل تنظیم شده بود. در این جلسه با ایشان درباره این دو پیشنهاد مطرح شده، صحبت کردم. آقای رئیسی گفت تا ۳ روز قبل، برای من مسجل بود که شما باید به دولت بیایی. حتی در دیدار با مقام معظم رهبری هم به ایشان گفته‌ام که فلانی را از مجلس می‌خواهم به دولت ببرم. اما در همین چند روز دوستان آمدند و گفتند که بگذارید زاکانی را به شهرداری تهران ببریم. بعد، آیت‌الله رئیسی در وصف خوبی این کار صحبت کرد و گفت که اگر شما به شهرداری بروی با همدیگر خیلی کارها می‌توانیم بکنیم. منشأ تصمیم من برای حضور در شهرداری تهران همین‌ها بود؛ علاوه بر اینکه برای اداره امور اجرایی کشور و به تبع آن تهران برنامه داشتم؛ اصرار برخی از دوستان شورای شهر و توصیه شهید رئیسی عزیز نیز منشأ آغاز حرکت شد.»
شکستن کمر ترافیک و مسکن در دستور کار زاکانی قرار گرفت
با این حال، زاکانی نه‌تنها با اعتمادبه‌نفس کامل کار خود را آغاز کرد، بلکه در این سال ها وعده‌های بزرگی هم داد؛ از شکستن کمر ترافیک گرفته تا ساخت سالی ۱۸۰ هزار واحد مسکونی برای شکستن کمر مسکن!اما سه سال بعد، در سال ۱۴۰۳، کارنامه او بیشتر از آنکه با تحقق این وعده‌ها شناخته شود، به دلیل حواشی، تصمیمات بحث‌برانگیز و نحوه برخوردش با منتقدان مطرح شد و در صحن شورای شهر تهران توسط برخی از اعضا سلطان وعده های محقق نشده نامیده شد. سال ۱۴۰۳ در کارنامه کاری شهردار تهران؛ سالی متفاوت است او که بعد از کناره گیری از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ به صندلی شهرداری رسید، دراین سال مدتی صندلی بهشت را ترک کرد تا در انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری شرکت کند حضوری که نشان داد او همچنان سودای ریاست‌جمهوری را در سر می پروراند.
سال ۱۴۰۳ چگونه آغاز شد؟
زاکانی سال ۱۴۰۳ را در شرایطی آغاز کرد که دو چالش اساسی که از اسفند ماه سال ۱۴۰۲ آغاز شده بودند، ادامه پیدا کردند، نخست ساخت مسجد درپارک قیطریه و دیگری قرار داد چین . اما آن چه که در ابتدای سال برای او دردسرساز شد، موج اعتراضات و کارزارهای مردمی برای برکناری‌اش از شهرداری بود. تلاش شهرداری برای ساخت مسجد در برخی از پارک‌های تهران، به‌ویژه پارک قیطریه، با مخالفت‌های گسترده‌ای مواجه شد. معترضان معتقد بودند که این اقدامات نه‌تنها با نیازهای واقعی شهروندان همخوانی ندارد، بلکه تخریب فضای سبز و تغییر کاربری پارک‌ها به نفع ساخت‌وسازهای جدید است. اما پاسخ او به همه انتقادها و گلایه ها تکرار لبخند همیشگی اش بود با تاکید بر این که نه تنها در این پارک بلکه در بوستان های دیگر هم مسجد سازی می کند. شهردار تهران در برابر انتقادها یا اطلاعات منتقدان را ناکافی و ازسر ناآگاهی می داند یا نیت آنها را زیر سوال می برد.
زاکانی و تمایل عجیبش به چینی‌کردن تهران
یکی از ویژگی‌های خاص زاکانی در دوران مدیریتش، علاقه شدید او به همکاری با چین بود. از واردات اتوبوس‌های چینی گرفته تا گمانه‌زنی‌هایی درباره واگذاری پروژه‌های عمرانی به شرکت‌های چینی، نشان می‌داد که او در تلاش است تهران را به سمتی ببرد که بیشترین تعاملاتش با این کشور باشد.
او در مناظرات انتخاباتی ریاست‌جمهوری نیز بارها به این سفرهایش به چین اشاره کرده و مدعی شده بود که امکاناتی بی‌سابقه برای ایران فراهم کرده از ساخت ورزشگاه و هتل های ۵ ستاره چینی تا شهرک سازی چینی ها برای تهران، او وعده حضور یک میلیون گردشگر چینی به تهران را هم داده بود. اما منتقدانش این وابستگی شدید به چین را زیر سوال برده و آن را نشانه‌ای از نبود برنامه داخلی برای حل مشکلات شهری می‌دانستند.
بیشتر بخوانید:
شورای شهر تهران در ۱۴۰۳؛ یکدستی پرحاشیه، شهرداری بی‌پاسخ و تقابل‌های بی‌نتیجه/ سرنوشت دو کارزار پرامضا چه شد؟
حواشی در شهرداری و برخورد با منتقدان
زاکانی در این سال بارها با اعضای شورای شهر و رسانه‌ها وارد تنش شد. یکی از جنجالی‌ترین اتفاقات سال ۱۴۰۳، جدال او با برخی از اعضای شورای شهر تهران بود که بارها از عملکردش انتقاد کردند. این واکنش ها تا جایی بود که یکی از اعضا بی آن که اشاره مستقیمی به نام شهردار کند کسانی که انتقاد از شهرداری را از سرنا آگاهی می دانستند را “خودشیفته مستعد دیکتاتوری” خطاب کرد و گفت: “فقط کسی که به خودشیفتگی رسیده باشد، می‌تواند بگوید انتقادات اعضای شورا ۱۰۰ درصد نادرست است. “
در ماجرای قرارداد اتوبوس‌های چینی، یکی از اعضای شورا مستقیماً خطاب به زاکانی گفت: «وعده‌های بزرگ می‌دهید، ولی اقدامات کوچک انجام می‌دهید.» اما زاکانی همواره این انتقادات را یا نادیده می‌گرفت یا با تندی پاسخ می‌داد.
ورود به انتخابات و ناامیدی زودهنگام
با نزدیک‌شدن به انتخابات ریاست‌جمهوری، زاکانی تلاش کرد چهره‌ای ملی‌تر از خود نشان دهد. او در ابتدا وقتی که رسانه ها از او پرسیدن در انتخابات ریاست جمهوری نامزد خواهد شد گفت که فعلا قصد دارد روی ساخت ۲۰۰هزار واحد مسکونی تمرکز کند اما اندکی بعد از کلنگ زنی ساخت این واحد های مسکونی ناگهان اعلام کرد که قصد دارد در انتخابات شرکت کند. این تصمیم واکنش‌های بسیاری را برانگیخت؛ چرا که او قبلاً قول داده بود تا پایان دوره در شهرداری بماند.در زمان رقابت های انتخاباتی وعده‌هایش، همان سبک همیشگی را داشتند؛ بزرگ و دور ازدسترس. از یارانه طلایی گرفته تا ۲۰ گرم طلا برای هر خانواده، از نصف کردن قیمت بنزین تا ساخت میلیون‌ها خانه، شعارهای زاکانی یکی پس از دیگری مطرح شدند. اما آنچه از رقابت های انتخاباتی در یاد ها مانده جمله زاکانی در یکی از مناظره ها خطاب به پزشکیان بود او درپاسخ به این پرسش که تا آخر می مانی گفت: «تا آخر می‌مانم و نمی‌گذارم شما رئیس‌جمهور شوید!»اما کمی بعد، وقتی فهمید که شانسی برای پیروزی ندارد، از رقابت کنار کشید. بعد ها جمله خود را هم این‌گونه توضیح داد: «من بعد از گفتن نمی گذارم شما رییس جمهور شوید گفتم به اذن خدا، خدا اذن این کار را به من نداد.»
او بعد ها وقتی اعضای شورای شهر درخواست آدرس ۲۰۰ هزار واحد مسکونی که کلنگ اش را به زمین زده بود را گرفتند با خونسردی گفت وظیفه ای برای خانه سازی ندارد و شهرداری تنها نقش تسهیل گری را دراین پروژه ها داشته است. او درجلسه طرح سوال از شهردار گفت که : «وظیفه‌ای در ساخت مسکن ندارد و این دولت است که باید خانه‌سازی کند.»
این تغییر موضع، نشانه‌ای از عقب‌نشینی او از بسیاری از وعده‌هایش بود.
بازگشت به شهرداری؛ پایان حواشی؟
پس از شکست در انتخابات، زاکانی به شهرداری تهران بازگشت، اما کارزاری که برای برکناری او راه افتاده بود، همچنان ادامه داشت. با این حال، او که پیش‌تر تهاجمی رفتار می‌کرد، این بار رویکرد ملایم‌تری در پیش گرفت.طرفداران زاکانی هم کارزار ماندن او را به راه انداختن و بعد از مدتی پرونده این دو کارزار بسته شد . اما رویه شهردار تهران در نیمه سال متفاوت بود .او در جلسات شورا کمتر درگیر مشاجره شد، برخی از وعده‌های قبلی را تعدیل کرد و حتی همراه رئیس‌جمهور پشت فرمان یکی از تاکسی‌های برقی چینی نشست. با این حال، چالش‌های اصلی تهران همچنان باقی بود؛بحران ترافیک و آلودگی هوا.
نمی توان ازشهردار تهران سخن گفت اما از حاشیه های آقای داماد که از همان روزهای نخست ورود زاکانی به شهرداری تهران آغاز شد سخنی نگفت. شهردار تهران در روزهای پایانی سال۱۴۰۳ در آخرین گفت و گویش با رسانه ها وقتی ازاو درباره این که گفته میشود برای شهردار تهران و دامادش در مورد سامانه شهرزاد پرونده قضایی باز شده؟ گفت: این مسایل مطرح شده بی دقتی و ظلم آشکار است و این ها مافیا هستند که علاقه دارند همیشه شهرداری دستش تا بازو زیر سنگ آنها باشد و قیمتی که می دهند بالا است.
وی در پاسخ به این سوال که پس پرونده‌ای وجود ندارد، گفت: رسیدگی دارند انجام می دهند اما این رسیدگی افتخار برای من و شهرداری تهران است و اگر کسی دنبال بهانه جویی است من پاسخ به صراحت می دهم که این افتخار برای کل کشور است. باید بگویم کسانی که دنبال این حرفها هستند یا خیلی بی کار هستند خیلی صریح می گویم این جزو افتخارات شهرداری تهران است و با دستور بنده این کار انجام داده و به جای انداختن مدال طلا به گردن مجریان این حرفها را میزنند.
زاکانی سال ۱۴۰۳ را با جنجال و درگیری آغاز کرد، با خیال پاستور ادامه داد، و با تلاش برای پرهیز از حاشیه به پایان رساند. داستان زاکانی و تهران هنوز تمام نشده است. او در سخنانش تهرانی را تصویر می کند که بسیاری به دنبال آدرس آن تهران هستند. شهردار تهران می گوید می خواهد تهران را متحول کند اما منتقدانش می گویند او نسخه ویرانی تهران نوشته و درخواست کمپین نجات تهران را مطرح می کنند.
۲۳۳۲۳۳
