قیمت برنج ایرانی در بهمن ماه با افزایش چشمگیری مواجه شده و این مسئله تامین این کالای اساسی را برای بسیاری از خانوارها دشوار کرده است. بررسی قیمت ها در بازار و فروشگاه های آنلاین نشان می دهد که قیمت برنج طارم هاشمی ۱۰ کیلویی به ۱,۷۲۵,۰۰۰ تومان، برنج صدری دودی ۱۰ کیلویی به ۱,۵۵۶,۰۰۰ تومان و برنج علی کاظمی گیلان ۱۰ کیلویی به ۲,۱۴۴,۰۰۰ تومان رسیده است. این افزایش قیمت در حالی رخ داده که برخی از فروشندگان عرضه را کاهش داده اند و تقاضا نیز با رشد قابل توجهی همراه بوده است. در نتیجه، نوسانات بازار برنج نگرانی هایی را برای مصرف کنندگان ایجاد کرده و توجه مسئولان و کارشناسان را به خود جلب کرده است.
در همین راستا خبرنگار پایگاه خبری گسترش نیوز در گفتگو با جمیل علیزاده شایق، دبیر انجمن برنج ایران به بررسی عوامل موثر بر قیمت برنج و وضعیت جدید بازار برنج پرداخته است که در ادامه می خوانیم.
مصرف سرانه واقعی برنج در کشور چقدر است؟
جمیل علیزاده شایق دبیر انجمن برنج ایران در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری گسترش نیوز گفت: انجمن واردکنندگان برنج در گذشته ساختار مشخصی داشت و با وزارت بازرگانی و وزارت جهاد کشاورزی هماهنگ بود. آنها نشست هایی برگزار می کردند و بر اساس میزان تولید داخلی و مصرف سرانه، مقدار کسری مشخص و سپس اقدام به واردات می کردند. اما چند سال پیش، مجلس شورای اسلامی وظیفه تنظیم بازار را از وزارت بازرگانی گرفت و به وزارت جهاد کشاورزی سپرد، درحالیکه این وظیفه ذاتا به وزارت کشاورزی ارتباطی ندارد، زیرا این وزارتخانه باید حامی تولیدکنندگان داخلی باشد.
وی افزود: وقتی تنظیم بازار در اختیار وزارت کشاورزی قرار گرفت، این وزارتخانه همزمان با دو چالش روبه‌رو شد. از یک طرف باید از کشاورزان حمایت می‌کرد و از سوی دیگر، نیاز بازار را تامین می کرد. درصورتی‌که پیش از این، وزارت بازرگانی تمایل به افزایش واردات داشت و با تغییر سالانهٔ میزان مصرف سرانه، نیاز به واردات را بیشتر نشان می‌داد. به طور مثال، زمانی مصرف سرانه برنج را ۳۵ کیلوگرم اعلام می کردند، اما سال بعد بدون مبنای مشخصی آن را ۳۶، سپس ۳۷، ۳۸ و درنهایت ۴۴ کیلوگرم اعلام کردند. درحالیکه مصرف واقعی هر فرد در ایران ۴۴ کیلوگرم نیست و این رقم سازی ها با هدف افزایش واردات انجام می شد.
علیزاده شایق با اشاره به برگزاری یک جلسه تخصصی توسط بازرسی کل کشور در سال های گذشته خاطرنشان کرد: در این جلسه که با حضور ۴۰ کارشناس متخصص از سازمان‌های مختلف و معاونان وزارتخانه ها برگزار شد، آمار دقیق مصرف بررسی شد. پس از بررسی های میدانی، همگان به این نتیجه رسیدند که مصرف سرانه واقعی مردم ایران ۳۶ کیلوگرم است. بنابراین، وزارت جهاد کشاورزی باید بر اساس این رقم میزان تولید داخلی را محاسبه کرده و تنها کمبود واقعی را از طریق واردات تامین کند.
تشکل جدید و ارائه آمارهای غیرواقعی درباره تولید برنج
دبیر انجمن برنج ایران ادامه داد: برخی افراد و گروه‌های جدید در حوزه واردات برنج ورود کرده اند. در سال های اخیر، یک تشکل جدید و ناشناخته شکل گرفته که هیچ‌کس از نقش و هدف آن اطلاع دقیقی ندارد. این افراد در رسانه ها ادعا می کنند که تولید داخلی برنج تنها یک میلیون و ۷۰۰ هزار تن است، در صورتیکه آمار رسمی وزارت جهاد کشاورزی نشان می دهد تولید سالیانه برنج در ایران حداقل دو میلیون و ۵۰۰ هزار تن است و امسال این رقم به دو میلیون و ۷۰۰ هزار تن رسیده است. این گروه‌ها با ارائه آمارهای غلط، میزان کسری برنج را بیشتر از حد واقعی نشان می‌دهند. به‌عنوان مثال، در یک برنامهٔ تلویزیونی، یکی از نمایندگان این گروه ادعا کرد که تولید داخلی تنها یک میلیون و ۷۰۰ هزار تن است و کشور نیازمند واردات ۱.۵ تا ۲ میلیون تن برنج است، درحالیکه این اعداد هیچ مبنای علمی ندارند و با واقعیت‌های بازار همخوانی ندارند.
علیزاده شایق درباره نیاز واقعی کشور به واردات توضیح داد: با در نظر گرفتن مصرف سرانه ۳۶ کیلوگرم و جمعیت کشور، نیاز سالانه برنج ایران سه میلیون تن است. از سوی دیگر، آمار تولید وزارت جهاد کشاورزی نشان می دهد که میزان تولید داخلی حداقل دو میلیون و ۵۰۰ هزار تن و حداکثر دو میلیون و ۷۰۰ هزار تن بوده است. بنابراین، کسری واقعی کشور برای واردات حداکثر ۵۰۰ هزار تن است، آن هم در شرایطی که هیچ ذخیره ای در انبارها نباشد.
دبیر انجمن برنج ایران تاکید کرد: آمارهای غلط و بزرگ نمایی در نیاز به واردات، به ضرر تولیدکنندگان داخلی و اقتصاد کشور است. ما بر اساس آمار رسمی وزارت جهاد کشاورزی که مبنای تصمیم گیری در این حوزه است، میزان تولید امسال را دو میلیون و ۷۰۰ هزار تن در نظر می‌گیریم. مردم باید بدانند که رقم مصرف سرانه واقعی ۳۶ کیلوگرم است و نیازی به واردات بیش از ۵۰۰ هزار تن برنج وجود ندارد، مگر اینکه انبارهای کشور خالی باشد.
احتکار و تأثیر آن بر قیمت برنج
علیزاده شایق با اشاره بر اینکه برنج در انبارهای کشور و گمرک ها موجود است، گفت: ما اطلاع داریم که حجم قابل‌توجهی از برنج در انبارهای کشور وجود دارد. اگر وزارت جهاد کشاورزی اجازه دهد، این برنج های وارداتی نیز ترخیص خواهند شد. برخی افراد و گروه ها با انتشار آمارهای اشتباه، قصد دارند این‌طور القا کنند که برنج کمیاب شده و قیمت ها افزایش یافته است. در یکی از جلسات تلویزیونی اخیر، یکی از افراد حاضر ناخواسته اعتراف کرد که بر توزیع برنج در کارخانه های مختلف نظارت دارند. این یعنی برخی گروه‌ها برنج را به طور عمدی در بازار قطره چکانی عرضه می کنند تا قیمت ها را افزایش دهند.
وی افزود: احتکارکنندگان و نقش زیادی در ایجاد نوسانات قیمتی دارند. اگر من حاکم این کشور بودم، کسی که برنج را احتکار کند و به صورت قطره چکانی در بازار عرضه کند، مجازات سنگینی برایش در نظر می گرفتم. برنج یک کالای اساسی است و بیش از یک سال هم نمی توان آن را در انبار نگه داشت. این کارها در نهایت به ضرر مردم و حتی خود این افراد تمام خواهد شد. در زمانی محتکران برنج به دلیل خراب شدن محصولات اتحکار کرده مجبور شدند صدها تن برنج را در دریا بریزند.
دبیر انجمن برنج ایران درباره افزایش قیمت برنج در ماه‌های اخیر توضیح داد: برنج یک محصول فصلی است که برداشت آن عموما در مرداد و شهریور انجام می شود. در این مقطع، عرضه زیاد است و طبیعتا قیمت ها کاهش پیدا می کند. اما از مهر ماه به بعد، چون تولید جدیدی وجود ندارد و مصرف ادامه دارد، قیمت ها به‌طور طبیعی افزایش می یابد. این روندی است که طی ۲۵۰۰ سال گذشته همواره در ایران وجود داشته و امسال هم تفاوتی با سال های قبل ندارد. امسال یک عامل دیگر نیز بر بازار تاثیر گذاشته است و آن همزمانی ماه رمضان با ایام عید نوروز است. در این دوره ها، معمولا میزان مصرف برنج افزایش پیدا می‌کند، اما این به معنای افزایش کلی مصرف سرانه نیست. برخی افراد با این بهانه، مجددا بحث کمبود برنج و ضرورت واردات بیشتر را مطرح می کنند، اما واقعیت این است که میانگین مصرف همان ۳۶ کیلوگرم باقی می ماند.
برنج ۲۰۰ هزار تومانی در بازار وجود ندارد
علیزاده شایق در پایان به خبرنگار گسترش نیوز درباره قیمت برنج گفت: در روزهای اخیر برخی افراد عنوان کرده اند که قیمت برنج به ۲۰۰ هزار تومان رسیده است، اما این ادعاها صحت ندارد. من شخصا به بازار خیام و مولوی رفتم و بررسی کردم، در حال حاضر گران ترین برنج ایرانی در بازار از ۱۵۰ هزار تومان فراتر نمی رود. البته افزایش قیمت در حد معقول برای تمامی کالاهای خوراکی وجود داشته، اما قیمت های نجومی که اعلام می شود، واقعی نیست. برخی افراد که به دنبال نمایش سبک زندگی لوکس هستند، گاهی برای خرید برنج خاص، قیمت های بالاتری پرداخت می‌کنند، اما این موارد به هیچ وجه معیار بازار نیست. مردم می توانند با مراجعه مستقیم به بازار، قیمت های واقعی را مشاهده کنند و تحت تاثیر شایعات قرار نگیرند.مشکل اصلی در بازار برنج، جوسازی‌های نادرست و شیطنت برخی افراد و گروه‌ها است که تلاش می کنند با ارائه آمارهای اشتباه و احتکار برنج، قیمت ها را افزایش دهند. در حالی که با عرضه صحیح و شفاف این محصول، هیچ کمبودی در بازار وجود ندارد.
