ایلان ماسک (Elon Musk)، ثروتمندترین مرد جهان، کارآفرینی جنجالی، بنیانگذار شرکتهای مشهوری مانند اسپیس ایکس (SpaceX)، تسلا (Tesla) و پیپل (PayPal) است. در دنیای امروز اشخاص بسیار کمی وجود دارند که از قدرت تأثیرگذاری ایلان ماسک در بازارهای مالی، بهخصوص بازار ارزهای دیجیتال، برخوردار باشند. علاقه ماسک به فناوری و ایدههای نوآورانه و پیشرو در کنار شخصیت جنجالی و مناقشه برانگیزش او را به نمادی از پیشرفت در عصر ما تبدیل کرده است. ایلان ماسک در سال ۲۰۲۱ بهعنوان شخصیت سال مجله تایم انتخاب شد و در شبکههای اجتماعی میلیونها دنبال کننده دارد.
در این مقاله میخواهیم نگاهی به زندگی، افکار، فعالیتهای تجاری و علایق ایلان ماسک، کارآفرین، سرمایهگذار و میلیاردر مشهور، داشته باشیم و ببینیم چرا او تا به این اندازه شخصیتی مناقشه برانگیز دارد. خواهیم دید که آقای ماسک چه گذشتهای دارد، داستان راهاندازی و توسعه شرکتهایش چگونه بوده است و چرا به ارزهای دیجیتالی چون بیت کوین (BTC) و دوج کوین (Dogecoin) علاقهمند است.
ایلان ماسک؛ کودکی از آفریقای جنوبی تا ثروتمندترین مرد جهان
ایلان ماسک در ماه ژوئن سال ۱۹۷۱ میلادی (تیر ماه ۱۳۵۰ شمسی) در شهر پرتوریا آفریقای جنوبی از مادری کانادایی و پدری اهل آفریقای جنوبی به دنیا آمد. ماسک در ۹ سالگی شاهد طلاق والدینش بود و پسازآن اغلب با پدرش زندگی میکرد؛ پدری که به عقیده ماسک انسان وحشتناکی بود و تقریباً هر کار بدی را انجام داده است.
این کارآفرین میگوید که در دوران مدرسه دوستان کمی داشته و مورد اذیت و آزار و خشونت مداوم در دوران دبیرستان قرار داشته است. او در سن ۱۲ سالگی یک بازی کامپیوتری ساخت و توانست آن را به قیمت ۵۰۰ دلار به یک مجله فعال در حوزه کامپیوتر بفروشد. در سال ۱۹۸۸ پس از گرفتن پاسپورت کانادایی از طریق مادرش، آفریقای جنوبی را ترک کرد.
مهاجرت به آمریکای شمالی و تحصیلات دانشگاهی
مهاجرت ماسک به کانادا تغییری اساسی در آینده او ایجاد کرد. شروع تحصیلات او در دانشگاه کویینز اونتاریو کانادا بود. یک سال بعد و در سال ۱۹۹۰، او فرصت مهاجرت به آمریکا را یافت و راهی این کشور شد. ایلان ماسک در سال ۱۹۹۲ وارد دانشگاه پنسیلوانیا در ایالت فیلادلفیا شد و در آنجا موفق به کسب ۲ مدرک لیسانس اقتصاد هنر و فیزیک شد.
ایلان ماسک برای ادامه تحصیل در مقطع دکتری رشته فیزیک در دانشگاه استنفورد کالیفرنیا ثبتنام کرد، اما تنها پس از ۲ روز انصراف داد. او دلیل انصراف خود را اینگونه بیان میکند که به نظرش اینترنت پتانسیل بسیار بیشتری برای تغییر جامعه نسبت به فیزیک داشته است. این تصمیم آینده ماسک را تغییر داد و آغاز مسیرش برای تبدیلشدن به یکی از پیشگامان اینترنت و بزرگترین سرمایهداران جهان بود.
ثروت افسانهای ایلان ماسک
در سال ۲۰۲۱ ایلان ماسک همزمان با صعود چشمگیر ارزش سهام شرکت تسلا، با پشت سر گذاشتن جف بزوس (Jeff Bezos) به ثروتمندترین مرد جهان تبدیل شد و برای بیش از ۲ سال بدون هیچ چالشی این عنوان را برای خود حفظ کرد. او در همان سال نیز بهعنوان شخصیت سال مجله تایم (TIME magazine’s Person of the Year) انتخاب شد. بااینحال، خرید ایکس (توییتر سابق) به بهایی گزاف و کاهش ارزش چشمگیر آن پس از مدتی کوتاه، اثری منفی در موقعیت او ایجاد کرد.
او در ابتدای سال ۲۰۲۴ میلادی همچنان ثروتمندترین مرد جهان بود، اما در هفتههای نخست زمستان، شاهد سبقت برنارد آرنو، کارآفرین مطرح فرانسوی از او بودیم. ثروت خالص ایلان ماسک و آرنو هرکدام کمی بیشتر از ۲۰۰ میلیارد دلار است و فاصله میان آنها در ماههای اخیر همواره بسیار اندک بوده است.
گفتنی است که ایلان ماسک بیش از نیمی از کل ثروت خود را مدیون ۱۳ درصد سهامی است که در شرکت تسلا دارد و در واقع، همواره رشد یا کاهش ارزش شرکت تسلا بوده که جایگاه او در میان ابر میلیاردرهای جهان را تعیین کرده است.
دیدگاه سیاسی ایلان ماسک
در حالی که ماسک را اغلب بهعنوان یک لیبرتارین (Libertarian) توصیف میکنند، او خود را از نظر سیاسی میانهرو میداند. ماسک در انتخابات مختلف به کاندیداهای هر ۲ حزب دموکرات و جمهوریخواه کمک مالی کرده است. با این حال، در سالهای اخیر بیشتر کمکهای مالی او روانه کمپینهای انتخاباتی جمهوریخواهان شده است. ایلان ماسک در انتخابات سال ۲۰۲۰ از کمپین انتخاباتی رپر پرحاشیه آمریکایی، کانیه وست (Kanye West) حمایت کرد و در نهایت نیز به جو بایدن (Joe Biden) نامزد حزب دموکرات رای داد.
با وجود این، ایلان ماسک در ۲ سال گذشته همواره منتقد سرسخت حزب دموکرات بوده است و رأیدهندگان آمریکایی را تشویق کرده که به حزب جمهوریخواه رأی دهند. او همچنین در سالهای اخیر بهدلیل موضعگیریهای مثبتش درباره دولت و حزب کمونیست چین، نظراتش درباره جنگ اوکراین، انتقادات شدید از بانکهای مرکزی و فاشیستی خواندن قرنطینههای کرونایی، همواره مورد انتقاد و حمله شدید از سوی سیاسیون بوده است.
ایلان ماسک چگونه معروفترین کارآفرین جهان شد
پس از اوجگیری اوضاع نابسامان اقتصادی در دهه ۱۹۹۰ میلادی، ماسک تحصیلات آکادمیک را ترک کرد و پس از گذراندن چند دوره کارآموزی در سیلیکون ولی (Silicon Valley)، قطب فناوری آمریکا، وارد فضای کارآفرینی در صنعتِ در حالِ ظهور اینترنت شد تا در مسیر تبدیلشدن به یک کارآفرین بزرگ و ثروتمندترین مرد جهان قرار بگیرد.
زیپ۲ و آغاز راه
ماسک در سال ۱۹۹۵ با همکاری برادر کوچکترش کیمبال (Kimbal Musk)، شرکت زیپ۲ (Zip2) را راهاندازی کرد. این شرکت راهنمای سفر آنلاین، نقشهها و فهرستهای تجاری را به نشریات آنلاین ارائه میکرد. در نهایت، شرکت کامپک (Compaq) در سال ۱۹۹۹ زیپ۲ را به قیمت ۳۴۱ میلیون دلار خرید و این معامله برای ایلان ماسک درآمد ۲۲ میلیون دلاری به همراه داشت.
اوجگیری ایلان ماسک با پیپل
پس از تجربه موفق زیپ۲، ماسک در سال ۱۹۹۹ با استفاده از ۱۰ میلیون دلار سرمایه، یک شرکت خدمات بانکداری و انتقال وجه آنلاین تحت عنوان ایکس داتکام (X.com) را راهاندازی کرد. یک سال بعد، با ادغام X.com و استارتاپ فینتکِ کانفینیتی (Confinity)، شرکت پیپل (PayPal) تشکیل شد و ماسک مدیرعامل آن شد.
با وجود این، مدیرعاملی ماسک چندان دوامی نداشت و تصمیمات و اقدامات بحثبرانگیز او برای انتقال سرورهای پیپل باعث شد تا هیئتمدیره این شرکت بهسرعت او را از این سمت برکنار کند. در نهایت، غول خدمات تجاری آنلاین ایبی (eBay) در سال ۲۰۰۲ شرکت پیپل را با قراردادی به ارزش ۱.۵ میلیارد دلار خرید. درآمد تخمینی این سرمایهدار موفق از فروش پیپل حدود ۱۶۵ میلیون دلار بود. گفتنی است که او در سال ۲۰۱۷ دامنه X.com را از پیپل خرید که اکنون به آدرس اینترنتی شبکه اجتماعی ایکس تبدیل شده است.
اسپیس ایکس؛ رویایی برای تسخیر مریخ
در اوایل سال ۲۰۰۲، ماسک با سرمایه ۱۰۰ میلیون دلاری خود یک شرکت فضایی با نام اسپیس اکسپلوریشن تکنولوجیز (Space Exploration Technologies) را تأسیس کرد که بیشتر با عنوان اسپیس ایکس (SpaceX) معروف است. هدف ایلان ماسک در ابتدا ارزانتر کردن پروازهای فضایی بود.
در حال حاضر برنامه اصلی این شرکت، مهاجرت مقرونبهصرفه به مریخ برای سکونت انسان در این سیاره است. اسپیس ایکس که شاید جاهطلبانهترین پروژه حال حاضر ایلان ماسک باشد، قراردادی با ناسا منعقد کرده است که فرودگری برای فضانوردان پروژه آرتمیس بسازد. این پروژه قرار است تا سال ۲۰۲۵ سفر به ماه را برای بار دوم در تاریخ محقق کند. بخشی دیگر از تلاشهای شرکت اسپیس ایکس، پروژه اینترنت ماهوارهای استارلینک است که توجه جهان را به خود جلب کرده است.
تسلا؛ برگ برنده میلیاردر
ایلان ماسک از گذشته همواره به خودروهای الکتریکی علاقه داشت و در سال ۲۰۰۴ به یکی از سرمایهگذاران اصلی شرکت تسلا (Tesla) تبدیل شد. او همواره یکی از سرمایهگذاران فعال در هیئتمدیره این شرکت بود تا آنکه نهایتاً در سال ۲۰۰۷ بهعنوان رئیس هیئتمدیره یک کودتا در تسلا انجام داد. او مارتین ابرهارد (Martin Eberhard)، بنیانگذار و مدیرعامل وقت تسلا، را از سمتهای خود برکنار و در نهایت او را از سمت هیئتمدیره تسلا نیز اخراج کرد.
در سال ۲۰۰۸ و همزمان با بحران مالی جهانی، ماسک با سرمایهگذاری ۴۰ میلیون دلاری در تسلا و اعطای وام ۴۰ میلیون دلاری دیگری به این شرکت، آن را از ورشکستگی نجات داد و در همان سال بهعنوان مدیرعامل انتخاب شد. تسلا بیتردید موفقترین شرکت جهان در زمینه تولید خودروهای برقی است و بخش بسیار زیادی از ثروت شخصی ایلان ماسک مدیون موفقیت این شرکت است.
اوپن ایآی؛ تلاش برای ورود به حوزه هوش مصنوعی
در اواخر سال ۲۰۱۵ ایلان ماسک سازمان غیرانتفاعی اوپنایآی (Open AI) را تأسیس کرد که در زمینه تحقیقات هوش مصنوعی فعالیت میکند و میخواهد اطمینان حاصل کند که هوش مصنوعی بشریت را نابود نمیکند. ماسک پس از مدتی برای جلوگیری از بروز چالشهای احتمالی اوپنایآي با تسلا، از هیئتمدیره این بنیاد کنارهگیری کرد.
جالب است بدانید که ایلان ماسک از آن زمان تاکنون بارها علیه این شرکت صحبت کرده است. ماسک حتی شرکت جدیدی در زمینه هوش مصنوعی بنیانگذاری کرده است که اپلیکیشن رقیبی را برای برای هوش مصنوعی چت جیپیتیِ (Chat GPT) شرکت اوپن ایآی به بازار عرضه کرد. این میلیاردر پرحاشیه که معتقد است هوش مصنوعی بشریت را نابود میکند، حالا مشغول توسعه شرکت هوش مصنوعی جدیدی تحتعنوان ایکس ایآی (xAI) است.
در اینباره بیشتر بخوانید: چرا ایلان ماسک و بیش از ۱٬۳۰۰ متخصص دیگر خواستار توقف توسعه هوش مصنوعی در جهان شدند؟
نورالینک، سولارسیتی و بورینگ کمپانی؛ شیرجه زدن به حوزههای جدید
ابتدای سال ۲۰۱۶ بود که تسلا شرکت توسعهدهنده انرژی خورشیدی سولارسیتی (SolarCity) را تحتفشار ایلان ماسک در یک معامله ۲.۶ میلیارد دلاری خریداری کرد. خرید پرحاشیهای که به شکایت سهامداران تسلا از ماسک منجر شد و او را به تحت فشار قرار دادن اعضای هیئتمدیره برای خرید و نجات این شرکت متهم کردند.
در همان سال، بورینگ کمپانی (Boring Company) نیز توسط او راهاندازی شد. این شرکت مأموریت دارد تا شبکهای از تونلها را در زیر و اطراف شهرها حفر کند تا رانندگی با سرعت بالا و بدون ترافیک انجام شود. اولین شبکه تونلهای این شرکت در سال ۲۰۲۱ در لاسوگاس راهاندازی شد.
ایلان ماسک در سال ۲۰۱۷ نیز شرکت نورالینک (Neuralink) را تأسیس کرد که به دنبال ساخت دستگاههایی است که بتوان آنها را در مغز انسان کاشت. ماسک میگوید که چنین ابزاری به افراد اجازه میدهد تا کارهای خود را تنها با استفاده از ذهن خود انجام دهند. گفتنی است که پس از انجام آزمایشات بر روی خوکها و میمونها، این پروژه در سال ۲۰۲۳ مجوز آغاز آزمایشات بر روی انسان را کسب کرده است. در تازهترین اخبار از نورالینک، اولین آزمایش موفقیتآمیز روی انسان نیز انجام شده است.
تبدیل توییتر به ایکس؛ مأموریت جدید ایلان ماسک
ثروتمندترین مرد جهان در سال ۲۰۲۲ شروع به خرید سهام غول رسانههای اجتماعی ایکس (توییتر سابق) کرد و پس از مدتی با پیشنهاد پیوستن به هیئتمدیره این شرکت مواجه شد؛ اما در اقدامی غافلگیرکننده چنین پیشنهادی را رد کرد و خواهان خرید کامل این شبکه اجتماعی به قیمت ۴۴ میلیارد دلار شد. با گذشت چند ماه، ایلان ماسک تلاش کرد تا از پیشنهاد خود برای خرید توییتر عقبنشینی کند، اما توییتر به سرعت از او شکایت کرد تا این میلیاردر را مجبور به خرید کند.
در نهایت ماسک توییتر را خرید و در همان روز اول اکثر مدیران اجرایی ارشد شرکت را اخراج کرد. در ادامه و در مدت کوتاهی& تقریباً نیمی از کل کارکنان توییتر اخراج شدند. ماسک همچنین با فروش تیکهای آبی به کاربران با قیمت ۸ دلار منبع درآمد جدیدی برای توییتر ایجاد کرد و شروع به بازگرداندن بسیاری از حسابهای مسدود شده کرد که حساب کاربری دونالد ترامپ (Donal Trump)، رئیسجمهوری سابق آمریکا، در رأس آنها قرار داشت. او همچنین در سال ۲۰۲۳ نام شرکت را از توییتر به ایکس (X) تغییر داد. با این حال، سقوط شدید ارزش این شرکت در ماههای اخیر بسیاری را ناامید کرده است.
حاشیههای بیپایان میلیاردر جنجالی
ایلان ماسک بدون شک یکی از جنجالیترین سلبریتیهای جهان در عصر ماست. حاشیه و جنجال بخشی جداییناپذیر از زندگی این میلیاردر بوده است. کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده آمریکا (SEC) بارها ثروتمندترین مرد جهان و شرکتهای تحت کنترل او را به دلیل توییتهایی که در راستای دستکاری ارزش شرکتهایش در بازار سهام منتشر کرد، جریمه و تنبیه کرده است. ماسک همچنین در سال ۲۰۱۸ به دلیل اینکه یک غارنورد معروف بریتانیایی را به کودکآزاری متهم کرده بود، کارش به دادگاه کشید.
رفتارهای عجیب ایلان ماسک در هر موقعیتی خود را نشان میدهند؛ حتی زمانی که با پشت سر گذاشتن جف بزوس ثروتمندترین مرد جهان شد، با ارسال مدال نقرهای برای بزوس توجهات را به خود جلب کرد. این میلیاردر پرحاشیه که دارای ۱۰ فرزند است و نامهای بسیار عجیب و غیرمتعارفی بر آنان گذاشته است، میگوید که برای جلوگیری از کاهش جمعیت انسانها و انقراض بشر در حال تلاش است و بههمین دلیل صاحب فرزندان زیادی شده است.
مصرف مواد مخدر و حواشی پیرامون آن
این میلیاردر با وجود آنکه میگوید مصرف مواد مخدر غیرقانونی را دوست ندارد، اما گزارش روزنامه والاستریت ژورنال نشان میدهد که او برای درمان افسردگی و همچنین برای مهمانیها مواد مخدر بسیار خطرناک کتامین را مصرف میکند. گزارشها درباره مصرف مواد مخدر توسط ماسک باعث نگرانی شدید مدیران و سهامداران شرکت تسلا شده و همچنین توجه تمام رسانهها را به خود جلب کرده است.
او در پادکست پرطرفدار کمدین آمریکایی، جو روگان (Joe Rogan)، نیز در مقابل دوربین ماریجوانا مصرف کرد که باعث انتقادهای بسیاری از کارآفرین جنجالی شد.
علاقه ایلان ماسک به ارزهای دیجیتال
ایلان ماسک در صنعت ارزهای دیجیتال یک چهره مؤثر و بیتردید جنجالی است. سرمایهگذاری او و شرکتهایش در بیت کوین و میم کوینها در دورههای زمانی مختلف، بازار را تحت تأثیر قرار داده است. توییتهای این میلیاردر درباره میم کوینهایی مانند دوج کوین انتقادات زیادی در رابطه با تلاش ماسک برای دستکاری بازار به همراه داشته است؛ هرچند دارندگان این میم کوینها از تلاش او برای افزایش بهای این ارزهای دیجیتال خوشحال بودند.
بیشتر بخوانید: توییتهای ایلان ماسک؛ از سرگرمی تا دستکاری بازار
ماسک ارزهای دیجیتال را راهحلی در برابر پولهای فیات میبیند و حتی معتقد است که ارزهای فیات بهنوعی کلاهبرداری هستند. به باور ماسک، ارزهای دیجیتال نابودشدنی نیستند و نهادهای نظارتی نیز نباید برای کاهش سرعت پذیرش آن تلاش کنند. گفتنی است که ایلان ماسک افشا کرده که شخصاً در ارزهای دیجیتال بیت کوین، اتریوم و دوج کوین سرمایهگذاری کرده است. با این حال، او میگوید که شرکتهایش هرگز دست به عرضه ارز دیجیتال جدیدی نخواهند زد.
بیت کوین؛ از شایعه ساتوشی تا ایده استفاده در مریخ
ابراز علاقه ایلان ماسک به بیت کوین، ارز دیجیتال برتر بازار، همواره مهمترین موضع او در برابر ارزهای دیجیتال بوده است. یکی از معروفترین شایعهها درباره ماسک در شبکههای اجتماعی این است که او همان ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto)، خالق ناشناس بیت کوین، است. او در گذشته افشا کرده بود که علاوه بر سرمایهگذاری شخصی خود در این ارز دیجیتال، شرکت اسپیس ایکس نیز مقداری بیت کوین در اختیار دارد. مالک و مدیرعامل شرکت اسپیس ایکس همچنین اخیراً گفته است که قصد دارد امکان استفاده از بیت کوین را بهعنوان پول در مریخ بررسی کند.
با وجود این، داستان بیت کوین و شرکت تسلا بسیار متفاوت است. تسلا در ابتدای سال ۲۰۲۱ سرمایهگذاری هنگفت ۱/۵ میلیارد دلاری در بیت کوین انجام داد؛ اما در سال ۲۰۲۲ به دلیل نگرانیهایی که درباره این ارز دیجیتال وجود داشت، حدود ۷۵ درصد از بیت کوینهایش را فروخت. ارزش کنونی بیت کوینهای تسلا تقریباً ۲۷۵ میلیون دلار است و این شرکت یکی از بزرگترین سرمایهگذاران نهادی در این ارز دیجیتال محسوب میشود.
ایلان ماسک و تبِ دوج کوین
داستان ایلان ماسک و دوج کوین، یکی از جذابترین حواشی سالهای اخیر در صنعت ارزهای دیجیتال بوده است. ماسک بارها به صورت عمومی اذعان داشته که در دوج کوین سرمایهگذاری کرده است و توییتهای کنایهآمیز او درباره دوج کوین همواره به نوسانات قیمت این میم کوین دامن زده است. امری که باعث شد تا در سال ۲۰۲۲ با شکایتی از سوی سرمایهگذاران دوج کوین مواجه شود که او را به دستکاری بازار در راستای منفعت شخصی خود متهم کردند.
او همچنین از دوج کوین بهعنوان ابزار پرداخت در شرکتهای تحت کنترل خود، یعنی اسپیس ایکس، تسلا و بورینگ کمپانی، استفاده میکند. این میلیاردر معروف، بارها در شبکههای اجتماعی شرکتهای مختلفی مانند مکدونالد (McDonald’s) را به پذیرش دوج تشویق کرده است. با این حال، ماسک اخیراً توجه کمتری به ارزهای دیجیتال و به ویژه دوج کوین نشان داده است. به همین خاطر هم تأثیر او بر بازار این میم کوین تضعیف شده است، بهطوریکه آخرین اقدام او برای تقویت بهای دوج کوین نیز اثر قابلتوجهی روی قیمت آن نداشت.
جمعبندی
ایلان ماسک، ثروتمندترین مرد جهان، شخصیتی پیچیده و جنجالی است که با ایدههای بلندپروازانه و توییتهای گاه و بیگاه خود، همواره در صدر اخبار قرار دارد. او بنیانگذار شرکتهای مشهوری مانند اسپیس ایکس، تسلا و پیپل است و در سال ۲۰۲۳ با پشت سر گذاشتن جف بزوس، ثروتمندترین مرد جهان شد.
ماسک در کنار موفقیتهای چشمگیر، با حواشی و جنجالهای بسیاری نیز روبرو بوده است. رفتارهای عجیب و غریب، توییتهای جنجالی و دستکاری بازار، مصرف مواد مخدر و متهم شدن به کودکآزاری، تنها بخشی از این حواشی هستند. خرید پرحاشیه توییتر و اخراج نیمی از کارکنان آن، نیز یکی از جنجالیترین اقدامات اخیر او بود.
علاقه ماسک به ارزهای دیجیتال، بهویژه بیت کوین و دوج کوین، بر کسی پوشیده نیست. او بارها با توییتهای خود، بر قیمت این ارزها تاثیر گذاشته است. ماسک معتقد است که بیت کوین میتواند راهحلی در برابر پولهای فیات باشد و حتی قصد دارد امکان استفاده از آن را در مریخ بررسی کند.
ماسک چالشهای زیادی پیش روی خود دارد، از جمله حفظ ثبات و سودآوری شرکتهای تحت کنترل، مدیریت جنجالها و حواشی، حفظ جایگاه ثروتمندترین مرد جهان و تحقق اهداف بلندپروازانهاش. موفقیت او در این چالشها میتواند نشان دهد که ماسک تا چه اندازه در دستیابی به اهدافش موفق خواهد بود.